Vriendskap en verhoudings is ’n belangrike en mooi aspek van menswees. Maar soms kan ons onsself in ’n ongesonde vriendskap bevind. Dis belangrik om bewus te wees van die tekens van ’n toksiese vriendskap en te leer hoe om interaksies met ’n toksiese persoon op ’n gesonde manier te hanteer. Hier is die verskillende tekens van ’n toksiese vriendskap en wenke oor hoe om dié moeilike situasie te oorkom. 

Wat is ’n toksiese vriendskap?

Dit is nie aldag maklik om ’n toksiese vriendskap te identifiseer nie. Soms is ons so diep betrokke by ’n persoon en sy of haar lewe, dat ons nie besef dat die verhouding ongesond is nie.

Toksiese vriendskappe ontstaan waar daar ’n wanbalans tussen gee en neem is. Jy gee gedurig baie meer van jouself as wat jy uit die vriendskap ontvang – tot jou eie nadeel. Dit kan ’n vriendskap wees waar daar herhaaldelik negatiewe gedrag, ’n ongesonde dinamika of emosionele skade is.

’n Studie deur navorsers aan die Universiteit van Kalifornië in Los Angeles het bevind dat interaksie met ’n toksiese vriend ’n individu se gesondheid sodanig beïnvloed dat vlakke van stresproteïene verhoog, en dit lei weer tot inflammasie in die liggaam.

Toksiese vriendskappe kan verskeie vorme aanneem, en dit is belangrik om die tekens daarvan te herken. 

Tekens van ’n toksiese vriendskap

1. Emosionele uitputting: Jy voel uitgeput, geïrriteerd of ontmoedig na interaksie met die persoon. Jy voel nie opgelig, opgebeur of energiek na jy met die persoon gekuier of gesels het nie.
2. Konstante kritiek: Die persoon kritiseer jou voortdurend en breek jou selfbeeld af. In ’n gesonde vriendskap is daar ruimte vir ondersteuning en aanmoediging, maar in ’n toksiese vriendskap is daar ’n gebrek aan positiewe terugvoering en die kritiek kan jou selfvertroue ondermyn.
3. Emosionele manipulasie: Die persoon gebruik skuld of manipulasie om jou te beheer. Jy voel dikwels skuldig of verplig om aan hul behoeftes te voldoen, selfs wannneer dit teen jou eie belange is.
4. Oneerlikheid: Jy merk herhaaldelike leuens en bedrieëry in die vriendskap op. Vertroue is ’n belangrike aspek van enige vriendskap, en as daar ’n herhaaldelike breuk in vertroue is, kan dit die vriendskap toksies maak.
5. Gebrek aan ondersteuning: Die persoon is nie daar vir jou in tye van nood nie en ignoreer jou behoeftes. In ’n gesonde vriendskap is daar wedersydse ondersteuning en omgee, maar in ’n toksiese vriendskap is daar ’n gebrek aan empatie.
6. Jaloesie en mededinging: Die persoon is jaloers op jou sukses en probeer jou ondermyn. In plaas daarvan om jou sukses te vier, sal hulle probeer om die prestasie te verkleineer of hulleself bo jou te plaas.
7. Gesonde grense ontbreek: Daar is ’n gebrek aan respek vir jou persoonlike grense en ruimte, en jou behoeftes word geïgnoreer of bloot daaroor geheers.
8. Energiesteler: Jy voel uitgeput na kontak met die persoon, en dit het ’n negatiewe invloed op jou algemene welstand. Dit is belangrik om te besef dat jou gesondheid en energie kosbaar is, en om jouself te beskerm teen energiediewe.

Hoe om ’n toksiese vriendskap te hanteer

As jy besef dat jy in ’n toksiese vriendskap is, is dit tyd om die probleem aan te spreek en op ’n gesonde manier te hanteer. In die proses moet jy jouself beskerm en moontlik uit die vriendskap onttrek. 

Are You in a Toxic Friendship?

Bron: Skakel

Hier is ’n paar wenke oor hoe om ’n toksiese vriendskap te hanteer:

• Erken en aanvaar: Erken dat die vriendskap nie gesond is nie en aanvaar dat jy dit kan verander. Dit kan ’n moeilike besluit wees om die realiteit van die situasie te aanvaar, maar dit is die eerste stap om verandering te bring.
• Stel grense: Stel duidelike en gesonde grense in die vriendskap om jouself te beskerm. Identifiseer watter gedrag onaanvaarbaar vir jou is en kommunikeer dit op ’n respekvolle manier. Wees standvastig en hou daaraan vas. Moenie skuldig voel omdat jy jou eie welstand en selfrespek belangrik ag nie.
• Praat daaroor: Kommunikeer eerlik met die persoon oor jou gevoelens en bekommernisse. Kies ’n geskikte tyd en plek om met hulle te praat en wees respekvol in jou benadering. Probeer om ’n gesprek te hê waar beide partye kan luister en probeer verstaan. Soms kan dit ’n verrassende onthulling vir die persoon wees as hulle bewus gemaak word van die impak van hul gedrag.
• Verminder blootstelling: As die negatiewe dinamika en emosionele skade voortduur, is dit belangrik om die hoeveelheid tyd wat jy met die persoon deurbring te verminder en afstand te skep. Skep ruimte vir selfsorg en herstel. Dit kan beteken om minder tyd saam deur te bring of selfs te oorweeg om die vriendskap te verbreek as dit jou welstand voortdurend benadeel.
• Soek ondersteuning: Toksiese vriendskappe kan ’n emosionele impak hê, en dit is belangrik om ondersteuning te soek. Praat met betroubare vriende of soek professionele hulp om jou te ondersteun en te begelei deur hierdie proses. Soms kan dit nuttig wees om professionele hulp te soek om jou te help om emosies te verwerk en te herstel van die impak van ’n toksiese vriendskap.

Predikant Rudi Swanepoel skryf ook die volgende in sy rubriek Vriendskap en waarheid: 

“Dis kosbaar om terugvoer te kan gee en te kan ontvang in die veilige ruimte wat vriendskap jou bied.

“Ons kan onsself nie regtig waarneem nie – ons doen dit hoogstens met groot moeite en beperkte insig – en daarom het ons ander mense nodig. 

“Is jou vriend ’n goeie luisteraar? Sê dit vir hom. Is jou vriendin ’n uitstekende gasvrou? Maak seker sy weet dit. Wees eerlik in jou waardering vir jou vriende. Spreek dit teenoor hulle uit.

“En wees jy tog oop vir die ander se terugvoer. Aanvaar wat jy hoor. Maak jou hart wyd oop.”

En wanneer ’n vriendskap tot ’n einde kom, hanteer dit met die nodige respek. Rudi skryf: “Wanneer ’n vriendskap versuur, kan jy deesdae die ander party ‘blokkeer’. Maklik: Jy druk net ’n knoppie. 

My aanvoeling is dat ons dit té maklik doen, so asof ons dink ons kan hierdie persoon op dié manier “wis”, oftewel “delete”. Dis nié moontlik nie. Buitendien: Waarheid werk nie so nie.

Het jy onafgehandelde sake met iemand anders? Handel dit af.

Is die vriendskap op ’n einde? Sê dit aan mekaar.”