Deel jou getuienis
Klik Hier
TEKEN IN OP LIG-TYDSKRIF
Lees Meer
Previous slide
Next slide
Search

‘Ek is dankbaar my selfdoodbrief het slegs ’n brief gebly,’ sê VIA-aanbieder

SAAMGESTEL DEUR ENGELA DUVENAGE

Ivor Swartz, tans jeugleraar by die NG gemeente Pretoria-Oosterlig en voorheen verbonde aan St Paul’s United Church in Johannesburg, is deesdae ook ’n televisie-aanbieder. In die joernaalprogram “Kies die lewe” op die VIA-televisiekanaal gesels hy met bekende Suid-Afrikaners oor hul geloof- en gemoedstryd.

Die program word sedert 5 September weekliks uitgesaai, en die naam daarvan is ontleen aan die titel van sy nuwe boek: Kies die lewe – leer dans in depressie (Lux Verbi).

Ivor het vandeesweek \’n draai by die Woordfees in Stellenbosch gemaak. Hier gesels hy met PIeter van Zyl by Boekemakranka oor sy nuwe boek Kies die lewe. Foto: Facebook

Dié boek, sê Ivor, het hy so eerlik moontlik probeer skryf. Hy reken dat baie mense verbaas sal wees as hulle van sy jare lange stryd teen depressie hoor. Dis omdat buitestanders hom “as laggend, as charismaties, as positief, as akkommoderend” beskou. As iemand wat “altyd reg is vir ’n koffie of ’n bier”.

LEES OOK: ‘Genade en nog genade ná my ma se selfdood’

Die boek begin met dié boodskap: “Hierdie een is vir elke depressievegter; vir jou wat voel jou stem word nie gehoor in die geraas van al die onkunde nie; vir jou wat voel daar is te veel op die spel as jy hardop sou erken: Ek leef met depressie. Jy is nie alleen nie.”

Ivor sê hy het dit ook geskryf omdat hy dit nodig gehad het om vas te stel hoe ver hy reeds op sy reis met depressie gevorder het. Hy wil ander mense aanmoedig om hul stories te vertel, en om gesond te word, juis omdat hulle die lewe gekies het.

Hier volg ’n uittreksel uit die boek, met vergunning van Lux Verbi (’n druknaam van NB Uitgewers):

“Ek is tot in my diepste wese dankbaar dat my selfdoodbrief

nooit lewe en daad gekry het nie. Dat dit slegs ’n brief gebly

het. Dit was vir seker deels danksy my lafhartigheid. Wat

natuurlik die spanning in my binneste vererger het.

Hoe kan ek nie meer wil lewe nie, maar ook nie wil

doodgaan nie?

“Die dag toe Luther gebore is, het ek myself herinner dat ek ’n paar jaar vroeër wou doodgaan,” skryf Ivor in Kies die lewe. Hier is hy by sy geliefde seuntjie. Foto: Facebook

Ek dink met koue rillings aan mense wat op die rand

van hul keuse tussen lewe en dood gestaan het. Ek glo nie

een oomblik dat hul keuse leweloos en liefdeloos was nie;

dat hulle nie gedink het aan hul familie, hul drome en die

pyn wat hulle sal agterlaat nie. Ek glo vir seker hulle het

hul naaste mense se liefde vir hulle, en hul liefde vir hul

naaste mense, styf in hul hart vasgehou. Maar ek dink ook

die pyn van die diskonneksie in hul brein gemeng met die

wanhoop en innerlike konflik het gemaak dat geen liefde

op daardie spesifieke oomblik vir hulle genoeg

rede sou gee om te bly leef nie.

“Die Sentrum vir Siektebeheer en -voorkoming in Amerika

sê in 2020 het omtrent 46 000 mense weens selfdood

gesterf. Dit is amper een sterfte elke 11 minute. Selfdood is

ook die tweede grootste oorsaak van sterftes onder mense

in die ouderdomsgroep 10 tot 14 en 25 tot 34.

Volgens SADAG staan dié syfer in Suid-Afrika op ’n

hartseer 23 sterftes per dag. Dit kom neer op ongeveer

8 000 selfdoodsterftes per jaar, waarvan daar kennis gedra

word. Hulle noem ook dat hulle tussen Januarie en

September 2021 minstens 75 000 oproepe ontvang het van

mense met selfdoodgedagtes.

Dit bly genade, en genade alleen, dat ek vandag sterk

redes het om te leef, en aan te hou lewe kies.

Laat ons asseblief geen mens oordeel vir wat hulle in

die donkerste oomblikke van hul lewe gekies het nie. Ons

het geen konteks van die gewig van die las, die gemoed, die

seer, die gedagtegang, die opbou van keuses wat daartoe lei

dat iemand besluit om hul storie te beëindig nie.

Daar was vir seker Goddelike ingryping in my lewe,

en dit is geweldig kontroversieel om dit te sê. Insinueer

ek dalk daarmee dat God nie wou ingryp in die lewe van

ander mense wat op die drumpel van selfdood gestaan het

nie? Nee, glad nie. Ek erken dat ek nie weet hoe God een

mens van die rand af red en ’n ander nie. Ek weet God bly

altyd lief vir die een wat teen selfdood kies én vir die een

wat selfdood as ’n laaste uitweg kies.

“Ek weet ook ek het die oggend nadat ek my selfdoodbrief

geskryf het, opgestaan, op my fiets geklim en Somerset

Mall toe gery, waar ek by Exclusive Books gewerk het.

Ek het doodgewoon aangegaan met die dag. Ek onthou

dat ek vir tannie Adri, ’n goeie vriend van my se ma, gebel

en vir haar gevra het om vir my te bid. Sy doen dit steeds.

Die dag toe Luther gebore is, het ek myself herinner dat

ek ’n paar jaar vroeër wou doodgaan. En nie een oomblik

het ek die storie wat ek vandag leef in gedagte gehou of

selfs gedroom nie. Dit is die gevaarlikste wat kan gebeur:

wanneer ons pyn erger en sterker klop as ons redes vir

lewe. Dit is dán dat jy verby die punt is waar ’n perfekte

sonsopkoms of ’n heerlike ete saam met vriende die blou

sal weghou. Dan het jy professionele hulp nodig. Dalk

moet jy jou inboek iewers, of ’n betroubare persoon kry

om elke paar uur, of selfs meer dikwels, by jou in te check,

om seker te maak jy voel nie alleen nie.

“Ek is bly ek het lewe gekies. Ek is bly ek het ons gekies.

Ek is bly ek het die dans tussen lig en swaar se musiek

harder gedraai, my oë toegemaak en gedans asof niemand

kyk nie. En selfs al kyk die mense, dans ek omdat ek leef!

Ek weet dat baie ander mense nie vandag hier is nie omdat

hulle ook so ’n brief geskryf het, en dit uitgevoer het.

Dit moet verskriklik pynlik wees vir die mense wat hulle

geken het. Daar is niks wat iemand kan sê wat hierdie soort

pyn minder ondraaglik of beter kan maak nie. Wêreldwyd

is daar jaarliks meer as 700 000 mense wat weens selfdood

sterf, sê die Wêreldgesondheidsorganisasie. Elke sterfte

is ’n naam en ’n storie wat oneindige pyn vir familie en

naasbestaandes gebring het. Daarom doen ek doelgerig my

bes om my oorblywende tyd hier op aarde – hoe lank dit

ook al mag wees – nie op vrugtelose strewes te vermors nie.

Daar moet ’n dieper rede wees waarvoor ek lewe gekies en

nié die brief tot ’n daad laat oorgaan het nie. Daar moet ’n

groter rede vir my bestaan wees. Ek het nie lewe gekies om

elke jaar uit te sien na die nuutste iPhone, of om te sien of

die Proteas uiteindelik die Krieketwêreldbeker gaan wen

nie, al hoop ek steeds op laasgenoemde.

“Ek stap al na 40 se kant toe, kan jy dit glo! En my storie,

my depressie, is so ver verwyderd van die gedagtes wat ek

oor myself en my lewe gekoester het terwyl ek dié brief

geskryf het. Tog voel ek baie dae steeds skuldig omdat ek

dit geskryf het. Dit is waarvoor niemand jou voorberei of

toerus om te verwerk nie: hoe om met jouself te leef as jy

jou selfdoodneigings of -pogings oorleef het. Niemand leer

jou oor life after survival en hoe om met die skuldgevoelens

vrede te maak nie.

Hoe kon ek dit oorweeg het om die mense vir wie ek

so lief is agter te laat? Ek weet ek was so vasgevang in die

leuen van eensaamheid dat ek nie gedink het aan die mense

wat ek sou agterlaat nie. Dit is moontlik om tegelyk skuldig

en dankbaar te voel. Dankbaar dat jy ja gesê het vir lewe,

en skuldig omdat jy op die rand van jou eie begrafnis gestaan

het.

“As jy nie beplan het om lank te leef nie en jy doen

dit wel, moet jy aan iets kan vashou wat lewe en dood

transendeer.

Om te weet Christus is my vrede, wanneer die

dae swaar voel en die redes vir lewe dun, het my gehelp.

Want die waarheid is: met depressie weet jy nooit wanneer

jy weer kan verdwaal in die gedagte dat jy te veel plek

opneem aan hierdie kant van die ewigheid nie. Dalk is

dit hoekom ek my brief nog het, en dit hou. Dit kan ook

wees dat ek voortdurend leef met die bewustheid dat daar

’n tyd was toe ek nie wou leef nie. En nou dat ek gekies

het om te leef, moet ek voluit lewe. Soos ’n tannie baie na

aan my hart vir my gesê het oor haar pad met depressie en

selfdoodgedagtes: “Ek is ’n tweede kans gegee, nou moet ek

my lewe werklik leef asof dit die enigste een is wat ek het.”

Ek dank God dat Hy op die regte tyd en die regte plek

mense in my lewe gegee het wat in daardie donker tyd die

saadjies in my kom plant het om uiteindelik lewe te kies,

om te glo hoop is nie ’n abstrakte idee nie, dat die lewe

beter kán raak.

“Ek onthou my jarelange vriend Treasure wat daardie

jaar se To Write Love On Her Arms-T-hemp gekoop het

vir Internasionale Selfdoodvoorkomingsdag. Op hierdie

T-hemp het gestaan: No one else can play your part. En

daardie hemp het my meer gedra as wat ek dit gedra het.

Ek het ’n maand of twee by Treasure op sy bank gebly. Hy

het geweet ek sukkel, maar hy het my nooit gedwing om

oop te maak of te praat nie. Hy was net altyd daar: stil,

rustig en reg om ’n rondte FIFA te speel of ’n gatsby te deel.

By hom het ek geleer: If we can’t show up for each other

in our darkest days, how do we deserve each other on our

brightest days?

“My redes vir lewe is vandag die dinge wat vir my die

grootste vreugde bring, en dit is vir seker baie sterker as

my redes vir doodgaan. Ek is ook nie naïef om te dink ek

is heeltemal vry van daardie gedagtes nie. Ek voel hulle

bekruip my soms, sonder om paniek te veroorsaak. Want

soms haat ek my gunstelingliedjies om geen rede nie, en

soms wens ek ek kon meer doen en minder dink. Soms is

ek bang vir môre, vir die toekoms, vir myself.

“Nie almal wat ’n selfdoodbrief skryf, kan jare later met

nuwe oë daarna kyk nie. Ek herken amper nie meer die

Ivor wat die brief geskryf het nie, en tog weet ek hy is nie

heeltemal weg nie. Ek weet hy gaan my lewe lank lewend

versteek in my hart en kop wees. Maar hy sal nie weer so

sterk met my praat nie. Dit is die verskil tussen ’n slagoffer

van depressie en ’n vegter téén depressie.

My gebed is dat jy wat dit oorweeg om jou laaste brief

te skryf nou sal hoor en glo en dit in jou hart sal vasmaak:

Nie een van ons weet of môre beter gaan lyk nie, maar dit

is die moeite werd om wakker te bly en te probeer.”

* Bestel Kies die lewe – leer dans in depressie hier:

* Ivor Swartz se eerste boek, Die verlore seun vannie Gaatjie (Lux Verbi, 2020) was ook biografies van aard. Daarin vertel hy van sy grootwordjare in Grabouw, en hoe hy as 15-jarige in die tronk beland het. Hoe hy die Here se genade gevind het. Vandag beskik hy oor ’n honneursgraad in teologie wat hy aan die Universiteit van Pretoria verwerf het. Ivor en sy vrou Nadine het ’n seun, Luther.

* Lees ’n onlangse onderhoud met Ivor Swartz in Kerkbode.

Projek 108

Jy kan ons help nog meer Bybels versprei en die Evangelie verkondig

Hulle Wag

Ons kan die rede wees dat iemand vir Jesus leer ken

Kinderpret-leesreeks Storietyd

Beleef ‘n pret, leersame en avontuurlike leesreis vir jong lesers

Kinders van die Lig

Gee geloof en hoop aan kinders

Laat ‘n Ligspoor

Laat kinders leef met lig, lag en liefde

BybelBouBlokke

Bou saam aan ‘n geestelike toekoms

KinderKersKous

Gee ’n geskenk van hoop aan kinders

Verwante Artikels

ONTVANG LIG SE GRATIS NUUSBRIEF