Alles wat jy moet weet van ’n ouerskapsplan

Jou huwelik het op die rotse geloop, en daar is baie dinge waaroor jy en jou eks-maat verskil. Die een ding waaroor julle tog saamstem is dat julle kind(ers) liefdevol ondersteun, beskerm en versorg moet word. Om die waarheid te sê, die wet verplig julle om deur middel van ‘n ouerskapsplan seker te maak die kinders uit julle huwelik of verhouding word voldoende versorg.

Die Kinderwet no 38 van 2005 stippel uit dat ouers wat geskei is, ‘n ouerskapsplan moet opstel waarin uiteengesit word hoe elke ouer sy/haar pligte en regte uitoefen. ‘n Ouerskapsplan word gewoonlik deur die ouers opgestel, in samewerking met ‘n neutrale mediator soos ‘n maatskaplike werker, sielkundige of gesinsadvokaat.

In hierdie artikel verduidelik ons wat alles in ‘n ouerskapsplan moet wees, wat die wet daaroor sê en hoe gemaak as jou eks-maat nie die plan nakom nie. Dit is belangrik om te weet dat ‘n ouerskapsplan die kind se beste belange op die hart dra.

Wat moet alles in ’n ouerskapsplan wees volgens die Suid-Afrikaanse wet?

Die ouers kom ooreen op ‘n ouerskapsplan wat die uitoefening van hul onderskeie regte en verantwoordelikhede ten opsigte van die kind bepaal. Só ‘n plan stippel die volgende uit:

• waar en saam met wie die kind moet woon;
• die onderhoud van die kind;
• kontak tussen die kind en –
• enige van die partye; en
• enige ander persoon; en
• die skoolonderrig en godsdienstige opvoeding van die kind.

Indien die ouers nie kan ooreenkom op die inhoud van die ouerskapsplan nie, stel die wet voor dat hulle eerder deur ‘n mediator werk as om hulle na die hof te wend. Of dat hulle die bystand van ‘n mediator, soos ‘n gesinsadvokaat, maatskaplike werker of sielkundige inroep.

Die voordeel van ‘n ouerskapsplan is dat dit ‘n ooreenkoms is wat die ouers se goeie intensies teenoor hulle kinders bevat. Dit is dan ook ‘n waardevolle beskermingsmeganisme en ‘n waarborg vir kinders dat hulle ouers hul toewyding teenoor die kinders sal nakom.

Ons antwoord jou vrae oor die aard en samestelling van ouerskapsplanne hier onder.

Hoe stel ons ’n ouerskapsplan op?

Daar is gewoonlik ‘n paar gesprekke waar albei ouers die reëls en inhoud van die ouerskapsplan bespreek en onderhandel. Dis natuurlik belangrik dat kinders ook hulle insette kan lewer. Wanneer die ouerskapsplan opgestel is, is dit ook belangrik dat dit aan kinders op ‘n helder en eenvoudige manier verduidelik word.

Daar is ‘n voorgeskrewe formaat waarin die ouerskapsplan moet wees, en daarmee sal ‘n maatskaplike werker, gesinsadvokaat of ander gekwalifiseerde persoon kan help. Dit moet op skrif wees en al die partye betrokke moet dit teken. Vir die ouerskapsplan om bindend op die betrokke partye te wees, moet dit deur die hof goedgekeur word.

Egskeiding: Dit gaan nie oor jou nie

Vir ouers wat nie ooreen kon kom op die ouerskapsplan nie, en die hulp van ‘n mediator moes inroep, geld die bostaande ook. Om die plan wat opgestel is na mediasie, te registreer of ‘n hofbevel daarvan te maak, moet hierdie ouers ook ‘n verklaring deur ‘n gesinsadvokaat, maatskaplike werker of sielkundige insluit wat aandui dat die plan opgestel is na oorleg met een van hierdie kundiges (wat waarskynlik ook die mediator was). Dit moet dan ook by die gesinsadvokaat of kinderhof geregistreer word.

Kenners meen dat dit raadsaam is om die ouerskapsplan op te stel as deel van die egskeidingsooreenkoms.

Wat moet ons alles in ag neem wanneer ons die plan opstel?

Die mediator sal julle familielewe in ag neem wanneer hy/sy help om die ouerskapsplan op te stel. Die fokus is op jou kind se belange, en saam-saam word dinge besluit. Soos hoe gereeld en wanneer elke ouer kontak met die kind sal hê, watter huis die primêre tuiste gaan wees, watter skool die kind gaan bywoon en waar die kind vakansies gaan deurbring. Ook watter geloof die kind sal navolg en watter geloofsbyeenkomste sy/hy mag bywoon.

Die plan kan ook byvoorbeeld spesifiseer hoe die ouers met mekaar en met die kinders sal kommunikeer, en hoe nuwe lewensmaats bekendgestel sal word. ‘n Tipiese ouerskapsplan sal aandui dat die kind die ander ouer elke dag bel of dat die ouers ooreenkom om nie negatief van die ander ouer voor die kind te praat nie.

Volgens egskeidingsprokureur Bertus Preller is dit belangrik vir kinders om baie toegang tot albei ouers te hê. Indien albei ouers aktief betrokke was by die kind se lewe voor die egskeiding, sal die kind byvoorbeeld ewe veel kontak met albei ouers wil hê. As die een ouer meeste van die versorging voor die egskeiding gedoen het, moet die ouer voortgaan om dit te doen na die egskeiding. Totdat die kind genoeg tyd gehad het om aan te pas by die tyd wat hy of sy met die sekondêre ouer spandeer. Naderhand kan die kind ewe veel tyd by albei ouers spandeer.

Verskillende opsies

Hoe jonger kinders is, hoe moeiliker is dit vir hulle om van die ouers af weg te wees, veral van die primêre ouer. Korter en meer ruilbeurte is dan beter. Jonger kinders sal ook beter vaar as hulle sibbe by is wanneer hulle van een ouer af weg is.

Vir tienerkinders verdeel ouers dikwels die kontaktyd 50/50. Maar dit is nie altyd in die belang van die kind nie aangesien dit ‘n uitdaging is om twee primêre tuistes te hê. Die kind se insae kan hier in ag geneem word, sowel as sy/haar skoolopset, sportdeelname en ander buitemuurse aktiwiteite.

Daar is ‘n opsie om vir ‘n week by elke ouer te bly, maar soms kan ‘n week te lank wees vir ‘n kind om van ‘n ouer af weg te wees. Dan is die 5-2-2-5-beginsel dalk ‘n opsie. Hier het een ouer die kind op ‘n Maandag en Dinsdag, en die ander ouer op ‘n Woensdag en Donderdag. Dan word Vrydag, Saterdag en Sondag afgewissel tussen die twee ouers. Hierdie plan het ‘n vaste ritme, alhoewel die hoeveelheid kere wat die kinders wissel tussen huise baie kan raak. Die voordeel is dat dit albei ouers op ‘n weeklikse basis betrokke hou.

Die groot mikpunt is om die kinders se belange op die hart te dra. En steeds die hele familie in ag te neem. Ouers kan steeds betrokke wees, al bly hulle elders of het nie ewe veel kontak met hulle kinders nie.

Kan ons aan die ouerskapsplan verander?

’n Ouerskapsplan wat by ‘n gesinsadvokaat geregistreer is kan op versoek van die ouers gewysig of beëindig word deur die gesinsadvokaat. Wanneer ‘n ouerskapsplan egter ‘n hofbevel is, kan dit slegs deur nog ‘n hofbevel gewysig of beëindig word.

Wat as my maat nie die ooreenkoms nakom nie?

Omdat ‘n ouerskapsplan ‘n bindende ooreenkoms is, kan dit albei ouers die gemoedsrus gee dat hulle regshulp kan inwin indien een van die partye nie die ooreenkoms nakom nie.

Volgens die reg móét albei ouers hulle deel van die ouerskapsplan nakom. As een van die ouers dit nie nakom nie, kan die ander ouer die kinderhof of die onderhoudshof nader vir hulp. Die ouer wat nie sy plig nakom nie kan boetes en selfs stronkstraf opgelê word.

Benodig jy ‘n ouerskapsplan, maar weet nie waar om te begin nie? Laai hier ‘n voorbeeld van ‘n ouerskapsplan af. Lees ook hier oor verskillende ouerskapstyle.

Bronne geraadpleeg:

https://www.vitanova.co.za/parents-children-and-discipline/

https://www.vitanova.co.za/what-is-a-parenting-plan-and-how-does-it-work/

https://www.divorcelaws.co.za/parenting-plan.html

https://www.lawforall.co.za/family-relationships/parenting/parenting-plans-in-south-africa/